Czy innowacyjny biznes to odpowiedzialny biznes?
Innowacyjność i odpowiedzialność społeczna biznesu to modne terminy zarówno w nauce, jak i w polityce gospodarczej, społecznej. Innowacyjność rozumiana jako rozwój i wdrażanie nowych technologii oraz dopasowywanie się do zmieniającego się świata, w którym działania CSR odgrywają coraz ważniejszą rolę w kształtowaniu zachowań konsumenckich oraz podnoszeniu standardów zrównoważonego rozwoju. Ale czy istnieje jakiś związek pomiędzy innowacyjnością a odpowiedzialnością społeczną? Czy w innowacyjności jest miejsce na działania CSR? Czy celem innowacyjnych biznesów jest bycie odpowiedzialnym społecznie albo odwrotnie – czy dzięki działaniom CSR biznes staje się bardziej innowacyjny? Czy wszystko to tylko mrzonka i utopia?
Co to jest innowacyjny biznes?
„Jeśli chcesz stworzyć innowacyjny biznes, myśl innowacyjnie!” – mówi wielu. Taki biznes, już w samej nazwie, zakłada stworzenie czegoś nowego – innowacyjnego. Nowego produktu, usługi, jakości lub udoskonalenia czegoś, co już istnieje. Jako przedsiębiorca, musisz przy tym pamiętać, że innowacyjność nie zamyka się na lokalnym rynku, że może a nawet powinna mieć znaczenie globalne. Twoim celem jest wypełnienie niszy, dlatego musisz myśleć o przyszłym konsumentach – czy naprawdę tego potrzebują? Czy mój produkt lub usługa może być dla nich atrakcyjna?
Kolejnym etapem są sprawy finansowo-formalne: czy jako przedsiębiorca możesz ubiegać się o finansowe wsparcie swojego innowacyjnego produktu. Musisz śledzić sytuację na rynku gospodarczym oraz różnego rodzaju programy wsparcia biznesu.
Czy warto? Tak. Ponieważ wzrost poziomu innowacyjności jest ważny nie tylko ze względu na konkurencyjność gospodarczą, ale także zwróci on uwagę na największe problemy, które stoją przed społeczeństwem. Innowacyjność społeczna prowadzi zarówno do wzrostu gospodarczego w skali makro (globalnie), jak i mikro (lokalny wzrost wartości firmy). Rozwijając swoje innowacyjne pomysły, rozwijasz gospodarkę.
Odpowiedzialny biznes
Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR) to odpowiedzialny sposób funkcjonowania przedsiębiorstwa w przestrzeni społecznej, ekonomicznej i przyrodniczej. Wzięcie odpowiedzialności za wpływ decyzji i działań przedsiębiorstwa na społeczeństwo i środowisko, poprzez zapewnienie przejrzystych i etycznych zachowań, które są:
- zgodne z obowiązującym prawem,
- spójne z międzynarodowymi normami postępowania,
- zintegrowane z działaniami organizacji,
- a także przyczyniają się do zrównoważonego rozwoju,
- i uwzględniają oczekiwania interesariuszy.
Realizacja programów CSR w perspektywie długofalowej ma prowadzić do wzrostu wartości i świadomości firmy, a tym samym do wzrostu jej konkurencyjności. Mimo to dla wielu jeszcze firm, fundamentem CSR jest (tylko) przestrzeganie norm etycznych oraz regularne i sprawiedliwe wynagradzanie pracowników.
CSR w 2017 roku
Ten rok może przynieść wiele wyzwań i zmian, ponieważ działania CSR odgrywają coraz ważniejszą rolę w kształtowaniu zachowań konsumenckich oraz podnoszeniu standardów zrównoważonego rozwoju. W najnowszej edycji Kompendium CSR czytamy o trendach, kierunkach i procesach, jakie możemy obserwować w tym roku:
- Polityka nie ma wpływu na działania CSR
- Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ (Sustainable Development Goals) zyskują na znaczeniu
- CSR zaczyna wiązać się z procesami biznesowymi
- Demografia i ekologia motywują do zmian modeli biznesowych
- Wzrasta zaangażowanie obywateli i świadomość konsumentów
- Raportowanie niefinansowe staje się obowiązkiem w wyniku unijnej dyrektywy o obowiązku o obowiązku ujawniania informacji niefinansowych
- Wzrasta problem związany z cyberzagrożeniem
- Rośnie zainteresowanie kwestią nowych zastosowań big data (dużych i zmiennych zbiorów danych)
Badania nt. innowacyjności i CSR
Z badania „Zrównoważona innowacyjność w polskich przedsiębiorstwach: stan obecny a wyzwania” zawartego w publikacji Forum Odpowiedzialnego Biznesu „Wspólna odpowiedzialność. Rola innowacji” przeprowadzonego w okresie maj-lipiec 2012 r. wynika, że CSR może być źródłem innowacji w firmie. Jednak tylko 19% polskich przedsiębiorstw wdrażając innowacje korzysta z wiedzy działów zajmujących się CSR. Kolejne wyniki badania według deklaracji ankietowanych to:
- wartości społeczne i środowiskowe są motywem działań innowacyjnych (72%)
- i odsetek ten rośnie w firmach posiadających sformalizowaną strategię CSR (89%)
- wartości społeczne i środowiskowe powinny być uwzględniane na istotnych etapach realizacji przedsięwzięcia innowacyjnego (79%)
- w powyższym przypadku z tą opinią zgadzają się głównie przedstawiciele firm posiadających strategię społecznej odpowiedzialności biznesu (96%)
Większość firm monitoruje wpływ działań innowacyjnych na obszary, których dotyczą:
- monitorowanie wpływ działań innowacyjnych na klientów (78%)
- na pracowników (75%),
- na środowisko (69%),
- na społeczeństwo oraz na dostawców monitoruje (63%),
- powyższe analizy prowadzone są przy wsparciu audytorów (67%),
- oraz na podstawie obserwacji własnych (64%).
W zakresie innowacji kluczowe są zasoby ludzkie, a przedsiębiorstwa ciągle poszukują nowych innowacyjnych rozwiązań, które prowadzą do wzrostu produktywności. Grywalizacja, czyli wykorzystanie mechaniki znanej z gier do modyfikowania zachowań ludzi w sytuacjach realnych, którą stosuje się ją w celu zwiększenia zaangażowania, jest takim rozwiązaniem. Technika ta bazuje na przyjemności, jaka płynie z pokonywania wyzwań, rywalizacji i współpracy. W większości badanych firm pracownicy są motywowani do inicjowania pomysłów i rozwiązań, działania takie wdraża 79% polskich przedsiębiorstw. Dobre praktyki w tym zakresie prezentują szeroki wachlarz stosowanych rozwiązań.
A co można osiągnąć dzięki grywalizacji? Na przykład wzrost zaangażowania pracowników. Dobrze wymyślona i wdrożona grywalizacja jest doskonałym narzędziem CSR.
Wizja zrównoważonego rozwoju
Coraz częściej spotykana jest jednak zależność między potrzebami konsumentów a odpowiedzialnością społeczną i ochroną środowiska. Szczególnie widoczne jest to w krajach najbardziej rozwiniętych. Wizja zrównoważonego rozwoju wiąże się ze zmianą stylu i jakości życia, wzorców produkcji i konsumpcji. Sprzyja temu rozwój takich instrumentów, jak:
- crowdsourcing, czyli proces, w ramach którego dana organizacja przeprowadza outsourcing zadań wykonywanych tradycyjnie przez pracowników do niezidentyfikowanej, zwykle bardzo szerokiej grupy ludzi w formie open call;
- crowdfunding, czyli forma finansowania różnego rodzaju projektów przez społeczność (zazwyczaj internetową), która jest lub zostanie wokół tych projektów zorganizowana. Przedsięwzięcie jest w takim przypadku finansowane poprzez dużą liczbę drobnych wpłat dokonywanych przez osoby zainteresowane konkretnym projektem,
- co-creation design, czyli projektowanie, które zmienia sposób patrzenia na proces projektowy i jego efekty. Proces współdziałania między firmą a konsumentem, u którego podstaw stoi założenie, że każda jednostka posiada potencjał twórczy i potrafi wykazać inicjatywę podczas pracy w zespole projektowym. Dzięki temu projektowanie czegoś – produktu lub usługi, zastępuje się projektowaniem dla zaspokojenia potrzeb ludzkich;
- network governance, czyli zarządzanie wielopasmowe, które obejmuje koordynację działań podmiotów współpracujących z ośrodkami władzy za pomocą miękkich regulacji, dobrych praktyk i rekomendowanych wskaźników.
- i wiele innych.
Przedsiębiorcy zauważyli, jakie korzyści daje włączenie prosumentów, czyli przyszłych konsumentów w konsultowanie, a nawet w sam proces tworzenia innowacyjnych rozwiązań czy odpowiedzialnych produktów i usług. Właśnie te innowacje społeczne prowadzą do zmiany podejścia i wartości przewag konkurencyjności na rynku.
W wielu różnych miejscach na świecie zachodzi właśnie proces przemiany biernych konsumentów w innowacyjnych, zrównoważonych społecznie i kierujących się odpowiedzialnością społeczną prosumentów, a nawet biznesmenów. Dotyczy to zarówno lokalnych firm, jak i dużych przedsiębiorstw działających na skalę światową. Zatem coraz bardziej realne staje się stwierdzenie, że innowacyjny, nowoczesny biznes to odpowiedzialny biznes.